Menú

Jueves 4 de febrero 2021

Hoy para almorzar preparé empanadas de relleno negro. Tenía guardado un poco que me regaló mi mamá cuando hizo la novena. Con eso hice las empanadas. Al medio día, pasó un grupo de personas enfrente de mi casa. Iban cantando en procesión rumbo a la iglesia del centro, según, por motivo de las 40 horas que hoy empiezan a celebrarse. Desde el 25 de diciembre hasta el 2 de febrero se cumplieron 40 días del nacimiento de Jesús y ese día fue su bautismo. Por eso hoy la gente católica se junta en la iglesia para hacer la adoración a Jesús. Después de la adoración se acostumbra realizar la misa. Serán cuatro días que se estará haciendo la misa y cada día se encarga a una persona (a la que le dicen kuuch) preparar la comida. Cuando termina la misa, el kuuch al que le toque ese día invitará a todas las personas que acudieron a la misa para que vayan a comer en su casa. Mi suegra, que fue a la misa, me dice que por primera vez hubo poca gente y ya no se hizo como antes. Ella supone que por la pandemia no tardó como normalmente se hacía. Me dice que antes la adoración y la misa duraban casi todo el día en las cuatro veces que se hace. Al parecer, los baños que dio la JAPAY tienen alguna falla en su construcción y en la fosa. Personal del H. Ayuntamiento de Valladolid andaba de casa en casa donde se habían instalado los baños para repararlos. Lo bueno que aún los apoyan con la reparación.
Bejla’ake’ tin mak’antaj u tsajbil wajil e box janaló tia’al ik jante chumuk k’iin. In li’ismáj junp’ití lete’ u simaj ten in na’tsil uchik u betik u novenaó, je’elo’ leti’ tin betaj u wajil. Chumuk k’iine mano’ob yabkach máakob aktan in najil, táan u bino’ob u k’ayo’ob táan u metko’ob procesión, ti’ ku bino’ob tak te’ tu najil kichkelem Yuum te’ chumuk k’iwikó, tumen beyo’ bejla’ ku chunul u k’imbesa’al e 40 horasó. Te’ k’iin 25 tu wínalil e diciembre tak te’ k’iin ka’ap’éel tu wínalil te’ febrero ku chukik 40 k’iinob sijik Jesús, je’elo’ lete’ bukaj k’iin ka betab u yokab e chan niño Jesúsó, la’tene’ bejlae’ ya’ab kach máako’ob suka’an u bino’ob te’ iglesia te chumukó, tia’al u much’ kunsubaó u tia’al u k’inbeso’ob yéetel u payalchi’il. Chen ts’o’okok u adoracionile ku chunul bin u misail, kamp’éel k’iin ku k’inbesa’al yéetel u misail, yéetel sáansamal yanal u kuchil ilik, chen túun ts’o’okok e misaó ku ya’alik ti’ tu lakal e máakob jok’anobó ka xi’iko’ob u najalto’ob junp’éel janal tu najil. In x-ka na’tsile bin te’ misaó u ya’alik tune u yaxil bin u yilik ma’ ya’ab máak jok’ te’ k’iina’, ts’o’okole’ ma’ bin beta’ab je’en bix sukanilé chen u ya’ake’ wale yo’osal e k’ojanila covid-19, la’tene’ mix xanchaj je’en bix sukanilé. U ya’alik tune’ ka’achilé chen jo’op ku betalé ma’an k’iin bin ku metáal u adoracioni’ yéetel xan u misail, bey u beta’al tu kamp’éel k’iiniló. Tin wilik xane ma’ak yan ba ku yuchul tu kuchil e ichkilo’ob u ts’amaj e JAPAY tumen táan u ka máano’ob u yutskinso’ob, lete’ túun e máako’ob de H. Ayuntamiento ku máano’ob ilantikó, tin wike laj máano’ob ti’ tu lakal e najo’ob tu’ux u ts’alantmo’obo’. U yutsile táan u ka máano’ob u yilob u yuts kinsko’ob.

Más días