Menú

Miércoles 5 de agosto 2020

Hoy se empezó a decir que ya estamos en semáforo rojo y se le pide a las personas que se queden en sus casas. Yo siento que se está agravando la situacion aquí en Xocén. Casi todos los vecinos que viven cerca de mi casa se la pasan tosiendo y, según ellos, es tos nomás porque es la temporada y por el cambio del clima. Pero, mientras, no van a consultar y no sabrán si se trata del Covid. Lo que pasa es que ya les pegaron el miedo por la versión de muchas personas de que cuando vas a consultar te internan: o te salvas o ellos mismos te matan. Quizá no sea así y sólo se han estado asustando. Una señora me dice que igual le dio tos, pero que no es una tos como la que siempre da y se quita al tercer día. Esta vez le duró quince días todo el malestar y sólo estuvo tomando paracetamol y para la tos seca miel con limón. Lo que más tardó en recuperar fueron el olfato y el gusto. Entonces ella dice que esto sí se trató de Covid por todos los síntomas que sufrió. Pero tampoco quiso ir a consultar y agradece que se haya recuperado en su casa. Como al medio día empezó a llover fuerte, con truenos y relámpagos. Así entró la noche, lloviendo.
Bejlake’ chúun u ya’alalé p’at bin de chak u bonolil u yilal u yajil e k’ojanilá, túun ya’ala’al ti’ máako’ob ka jelko’ob tu najilo’ob. Tene’ in wa’aké túun bin u yajtal e bix yanilo’on way Xocene’. Ya’ab le máako’ob kajakbalo’ob way nats’il tin najilé táan u máan u séeno’ob, je’elo’ u ya’ako’obe’ chen bin se’en e bey sukanil u tsayaló, chen bin u k’iinil u ts’ayal yo’osal e bey u jon k’axal e ja’o’. Ts’o’okole’ ma’un bino’ob yiknal ts’ak yaj, beyo’ ma’un yojeltko’ob wa Covid-19 yanti’ob. Ba’ax ku yuchul ti’obe’ ts’o’ok u sajbesalo’ob, tumen yané máako’obo’ túun tsikbatko’obe’ chen xikech yiknal ts’ak yaje’ táan a p’atali ma’un cha’abal a ka jok’ol, wa túun ka utstal wa leti’ob kinsik máak. Leti’obe’ ma’ u yojelo’ob wa jají wa chen tun ya’ala’al. Juntul kóolele’ u ya’aliké tsay bin se’en ti’, je’elo’ mix bin bey e se’en ku tsayal ku yutstal óoxp’éel k’iino, e lela’ h’ólajun k’iin ka jo’op u táal u yutstal u yubkubaj, je’elo’ chen bin paracetamol tu yuk’aj yéetel e ti’al e tikin se’eno’ kab yéetel limón tu yuk’aj, ba’ale’ ba’ax máas xanchaj u yutstal tie’ leté bin u yúubik u bok yéetel u kíi wa baxo’. Je’elo’ letie’ u ya’alik túune’ leti’ bin e Covid-19 e beyo’ tumen jach yaj uchik u ts’aik ti’ letie’ lakal a ba’al ku yuchul ti máak yanti Covid-19 letí tu ts’ajti’. Ts’okolé beyo’ ma’ tu kibaj xan bin yiknal ts’ak yaji, túun ya’ake’ Yuum bóotik bin uchik u ka utstal chen tu najil. Chumuk k’iine’ ka chúun u k’axal k’amkach ja’ yéetel u chich ik’il yéetel xan u chakil, bey túun okik u yak’bilo’.

Más días