Menú

Viernes 21 de agosto 2020

Esta mañana supe que anoche falleció de Covid un señor de más o menos 55 años. Este señor es originario de aquí de Xocén. Pero ya tiene unos tres años que se mudó a vivir en su rancho para cuidar más de cerca a sus animales. El rancho está ubicado por Chichimilá y Xocén. Sus hijos, que viven en Cancún, se enteraron de que su papá se enfermó y pidieron trasladarlo a Cancún para que allá lo valoren y se cure. Al parecer, el señor tiene diabetes y eso le agravó los síntomas del Covid y falleció. Sus hijos están viendo juntar el dinero que se les pide para que les puedan entregar las cenizas. Por la cremación les piden una cantidad alta. Entonces están vendiendo las gallinas y los borregos del señor para ver acompletar el dinero. Esta noticia rápido corrió por todo Xocén, pero la gente se mantiene tranquila por el momento.
Te jats kab k’iina’ tin wojeltajé oniajké kim juntúul xibí máak, letie’ k’ojanil Covid-19 bin kinsó, e máakó yantí wal 55 u p’éelel ja’ab ti’e. E nojoch máaká way Xocen u kajalé. Ba’ale’ mi ts’o’ok u máan óoxp’éel ja’ab xi’ikob tu chan kajtal kajale’, yo’osal bin u kalantiko’ob u yalak’obó. E kajtala te yaan way tu bejil Chichimila yéetel Xocen. U paalalo’obe’ tu yojelto’ob bey k’ojan u tatatsilo’obo’ ka tu ya’alo’ob u bisko’ob tak tu kajil Cancún yo’osal u ts’akal. Je’elo’ e nojoch máaka yan bin e k’ojanil de diabetes ti’o leti’ metike’ jach yajlaj ti’ e k’ojanil Covid-19 la’tene’ ka kími. U paalalo’obe’ táan tun u máan u yiko’ob túux kunú ch’aob tak’in yo’osal u chukbesko’ob u botko’ob ka ts’abak ti’ob u ta’anil u tatatsilo’obo’. Tumen beyo’ tokbilak la’tene’ koj kunú bóoto’ob. Je’elo’ tak túun u káaxo’ob yéetel bin u yalak’ tamano’ob e nojoch máak ku konko’obo’ yo’osal u chukbesko’ob e tak’inó. Jach se’eb uchik u yojeltáa tumen tu lakal e máako’ob way Xocene’, je’elo’ jejets’ki yanil a máako’ob way kajé mix tu tukulto’ob jela’ani’.

Más días