Menú

Sábado 12 de diciembre 2020

Anoche, cuando sonaron las doce de la madrugada, mis vecinos pusieron Las Mañanitas para su imagen de la Virgen de Guadalupe; otros se juntaron para cantarlas. Yo le prendí una veladora a mi imagen. Y por la mañana muchas familias hicieron sus novenas a la Virgen. Muchos de los que van a hacer relleno negro de comida desde ayer lo prepararon y lo pusieron en el pib. Yo viajé a Valladolid a comprar mi ramo de rosas para llevárselo a la Virgen, donde se hace la novena. Así lo hago cada año porque es también mi promesa. En casa de mi cuñado me tocó llevar el ramo de rosas porque nos invitó a que vayamos. Nos dijo que lleguemos a las tres para empezar a tortear. Como él es taquero dijo que hará carne al pastor para la comida de su novena. Se realizó la misa para la Virgen de Guadalupe y para los jóvenes antorchistas de aquí de Xocén. La misa se llevó a cabo en la plaza de toros para evitar que se amontone la gente, porque ahí hay espacio para la sana distancia. Ellos lo hicieron diferente, pues no salieron a hacer su visita fuera del pueblo y sólo hicieron su recorrido en las colonias de Xocén. También llevaban sus cubrebocas puestos. Una vez más se termina otra de las fechas importantes y festivas que no se pudieron realizar como debe ser, pero todo es por cuidarnos ya que se nos pide quedarnos en casa. Pero también esperamos que para el nuevo año que esta por empezar ya todo esto de la pandemia termine, que tengamos salud y todo sea para bien.
O’niajaké ka tu chukaj ká lajun u p’éelel u yorailé ya’ab máakob way nats’ilobe tu paxob u k’ayil de u k’inil u k’abaa tia’al e kóolebiló, lete’ jatskab k’iin paxo yanobe leti’ob much’lajob u k’ayo’ob. Tene’ tin t’abaj junp’éel kib tin chan kóolebil. Te’ jats kab k’iina yab kach máakob ku mak’antkob u novenasil tu najilo’ob, yanobe lete’ je’en bix e ken u beto’ob e box janalo jolyak tu chunob tumen beyo yan u ts’abal te pi’ibo’. Tene’ binen tak Zaki u tia’al in manik junp’éel chach lóol u tia’al in bis te’ chan kóolebiló te’ tu’ux kun uchul e novenao bey tun in walmi xano, ti’ junp’éel ja’abe’ kin máanik in bisé. Te’ bejlae’ tu najil in ka lak’ kin bin in bis e lóoló tumen tu ya’alaj to’on ka xi’ikon tu novena xan ken u beto’ob, tu yalaj ka xi’ikon tak ichil óoxp’el u yorail te okan k’iina yo’osal bin ik p’ak’ach. Letie’ ku mak’an tik janal la’tene’ leti’ kun mak’antik u janalil, lete’ túun e bak’ de pastor ken u betó u tia’al u novenaó. Betab xan u misail e kóolebilo yéetel u tia’al e xi’ipalo’ob ku alkabo’obo’, te’ tun uch te yanal e yax che’o, tu kuchil te’ tu’ux ku betal u najil tu’ux ku páayal e wakaxó, ti’ uchi tumen beyo’ nojoch, yan tux u nach kunskubal máak yo’osal mu jach much’tanbalo’ob. E xi’ipalo’ob te way kaje jela’an uchik u betko’ob, leti’obe’ chen mano’ob u ximbalo’ob ichil tu lakal e kaj way xocene, bale u ts’amaj xan u makal u chi’ob. U lak’ jun ma’al ku ts’o’okol junp’éel u k’in jach máan suka’an u kinbesa’al yéetel u cha’anil ba’ale’ mix beta’ab je’en bix k’abetó, tumen yo’osal ik kanan tik ikba’on la’en álaba ik je’elel tik nayilo’on. Ba’ale’ tan xan ik k’atbatiké ti’al e tumben ja’ab kun chunulá ka utslak tu lakal ka xúluk e k’ojanilá, yéetel tik katba’tik u tójil ik olo’on, ka xi’ikton utsil tik kuxtal.

Más días