Menú

Margarita

Ko’olel Margarita

29 años

Yo coincidí en la secundaria con mis compañeras. Las materias me parecieron muy difíciles y por más que le echaba ganas, no se me daba, reprobaba las materias. Me fui a los exámenes extraordinarios y me quedé debiendo tres materias y no las pasé.

Cuando terminé la secundaria tenía 16 años y no me dieron mi certificado debido a las materias que no pasé.

Apenas cumplí la mayoría de edad, o sea, los 18 años, me fui a buscar trabajo en Tizimin, porque mi papá sólo trabajaba en la milpa y sólo contaba con mi apoyo ya que era la única hija que les quedaba.

Todos mis hermanos ya se habían casado y vivían con su familia. El trabajo que busqué fue de despachadora en la bodega de abarrotes La Favorita; ahí conocí a mi hombre ideal, el que ahora es mi marido.

Él es el gerente general de La Favorita, se llama Jaime, tiene 25 años y es de Tizimin. Me enamoré de él. Trabajé por dos años en la empresa para ayudar un poco a mis papás.

Mis papás estuvieron encantados con él cuando lo conocieron, pues tenía coche y empezó a llevarme a mi casa cuando salía del trabajo.

No estaba en mis planes casarme, así que me junté con él. Aun así, seguí trabajando, pero al poco tiempo me quedé embarazada. Entonces mi esposo ya no quiso que yo siguiera trabajando.

Pero como yo seguía terca en querer trabajar, mi esposo me rentó una casa-oficina en el centro de Yax Che y puso un cíber-internet para que yo lo trabajara.

Según él, ese trabajo era tranquilo para mí en mi estado y poco a poco me enseñó todo sobre la computación.

Él sigue trabajando en La Favorita. Después de un año de rentar la casa del centro, pudo comprar un terreno donde construyó una casa donde ahora pusimos el cíber y un cuarto para dormir.

Mi esposo me adora. Qué afortunada soy al tener a mi lado al hombre ideal. Después del nacimiento de nuestra beba, mi esposo celebró mi cumpleaños y me regaló una moto.

Mi hija ahora tiene nueve años y ya no hemos planeado otro embarazo. En su descanso salimos los tres a jugar futbol en la cancha del centro, pero cuando está ocupada jugamos en el campo deportivo de Yax Che.

Su único vicio de él es fumar, pero dice que no es tan seguido y nunca lo hace en la casa, porque no quiere que nuestra hija lo vea fumar.

No todas las mujeres tenemos la suerte de encontrar al hombre ideal, pero ojalá que haya más hombres así de buenos, porque eso le hace falta al mundo entero para que ya no haya violencia física ni emocional hacia las mujeres.

Sé que a algunas de mis compañeras no les va tan bien como a mí. Pero ni modo, es la suerte de cada una.

29  ja’ab

Tene kaj xok najené jach jun takilí u bin in xok yéetel in wet xokobó tak xan te secundariaó. Jelo ti tene jach top in wilik u xokil e te secundariaó, kex kin ts’aik tu lakal in wol u tia’al in kanbalé maun ts’aik ti ten e xokó kin laj p’axik e materiasobó. Oxp’el materias tin p’axaj bet in bin te extraordinario ku yá’alaló.

Yanten tun wak lajun ja’ab uchik in jok’ol tu najil xok, jelo mix ts’ab ten u junil tux tin ts’ojsaj in xoko yósal e xop’el materias mix tin mansajó.

Jelo chen tu xan p’elak u ts’aik ti ten u yábil e ja’abó jen bix e waxak lajun ja’abó kaj binen meyaj te kaj tizimin, tumen beyo in tata echen te ku meyaj te ichkoló, jelo chen yéetel ku xok tumen ten xan u yálab u paalil ts’ok u p’atal tu yiknalob.

Tu lakal in lak’obo laj ts’okan u belo’ob jelo letiobé te kajak balo’ob yéetel u yatnob yéetel xan u paalalobe. Jelo e meyaj tin kaxtó de tun despachadora tu kuchil tux ku kó’onol u nukulil janal u k’abae la favorita, te tun tin k’ajoltaj in wichamo lete u nojochil ilik e konol te favoritaó. U k’abae Jaime yanti 25 ja’ab u kajale tizimin. Uts laj in wilik jach in jakumáj, ichil káp’el ja’ab meyaj najeni yosal in chan antik junp’it in tataob.

In tataobe jach uts liibik tiob ka tu k’aj oltob, letie yan tun u kis buts’ chun u bisken tin najil chen ts’okok ik meyaj. Tene minan tin tukul u ts’okol in bel, jelo laten echen bey uchik in much’ tal kajtal yéeteló, kex beyó laili tin meyaje bale ma’ xanchaje kaj yo’omel chajen, jelo leti tun uchik u yalik in wichamne main ka bin meyaj.

Bale tene laili takil in meyaje’, jelo e tun in wichamo ka tu majan bótaj junp’el naj te tu chumul kajil e yax che’o jelo ka tun tik ts’aj junp’el ciber internet yolal in meyaj tik.

Letie u yalike e meyaj jelo jach u p’is in meyaj tik jen bix yanilenó, jelo jujun p’itil uchik u kansiken meyaj yéetel e computadoraó.

Letie laili te ku meyaj te favoritao jelo jach ichil jun p’el jab jop kik majan bótik e najo, beylaj u manik u solar tux tu betaj ik najil jelo junp’el e najo u tia’al ik wenel yéetel junp’ele u tia’al e ciberó.

In wichami jach u yakumen jach kimak in wol uchik in kaxtik in wicham jach usti mak, jelo kaj ts’ok u sijil ik chan paalile in wichamo tu betaj u k’in in k’aba jelo tu siaj ten jun p’el moto ten.

In chan paaliliono de ch’upal yantí bejlae bolon ja’ab, jelo mix ik ka k’ubent u je champalí. Tu k’inil u jeskubale kik jok’ lo’on yéetel te chumuk k’iwik baxal yéetel ik chan paaliló uts tik ich ik baxtik bola, chen yan k’ine wa yan paalal ku baxle’ kik bin te campo noojoch yabte way yax ché.

Chen bax t’ilil ku betik letie lete u ts’uts’ik chamal, u yalike chen bin tubul ku ts’uts’ik matech xan u ts’uts’ik te najo, tumen u p’ek u yilal tumen ik chan paalil wa tan u ts’uts’ik chamaló.

Mix tu lakal ko’olel yan u suerteil u tia’al u kaxtik juntul utsi mak tu yikanli, jach yab u yutsil waka yabak xibob bey jach utsilobo leti ku k’abet chajal te yok’ol kaba’, chen beyo ju p’atal minan x-ma’ ólil te ko’olelobo.

In wojel yab kach ko’olelobe mix bey u kimak u yolobo, jelo mix xan ba’ ju beytal in bet bey u suerteobo.

Más testimonios