Menú

Cornelio

14 años

Yo estudio en segundo grado en la secundaria, yo no sabía cómo se usaban las drogas, pero mis compañeros me mostraron cómo. Es que ellos dicen que si no aprendes a consumir que no eres hombre y que eres “vieja” o una “gallina”.

Entonces yo me aventé con tal de que ellos se sigan llevando conmigo. Una de nuestras compañeras ‘los’ trae para vender, y entre todos juntábamos nuestra gastada sólo para ‘comprarlo’.

Dicen que cuando lo consumen te da mucho interés el estudio, que pones más atención y que ni hambre siente uno, simplemente te da energías.

Antes yo no le ‘buscaba’ [encontraba] lo bueno, pero supongo que si lo consumían seguido ya nuestro cuerpo se va acostumbrando. Yo no sé qué tiene, si son sólo hierbas, pero hasta lo flojo me quita, me da ganas de trabajar mucho sin descansar, y como sabía que en la escuela lo compramos, me empezó a gustar ir a la escuela.

Todo estaba bien, estudiábamos con ganas porque nos fumábamos las hierbas, pero alguna compañera nos vio y nos delató con el director de la escuela. Entonces el director nos habló a todos los que consumíamos, pero como ninguno de nosotros habló, empezaron a revisar las mochilas al entrar a la escuela.

Mi mamá se dio cuenta porque el director se lo dijo a nuestros papás; aunque sólo algunos papás lo creyeron, pues sus hijos lo negaban.

En mi caso, a mi abuela le digo mamá, pues mis papás me dejaron en casa de mi abuela cuando yo era un bebé. Entonces mi abuela no hace caso, ya que yo la ayudo en todo y mis calificaciones son buenas, supongo que por eso confía en mí.

La chava ya no trajo para vender, pero dijo que saliendo de la escuela el director no puede hacer nada, entonces su hermanito se lo trae en la salida y se lo compramos de nuevo.

Pero todo se volvió más complicado con esto de la pandemia, pues ya no asistimos a clases en la escuela, sólo es en línea.

Yo para salir a ver a mis compañeros nomás le digo a mamá que voy a jugar las traga monedas, y también salgo a buscar chapeo para hacer y ganar unos centavos, por lo que yo no tengo tanto problema y sí logro salir a conseguirlo, ya que me siento muy de mal humor si no lo fumo.

Mi mamá me empezó a regañar porque ya casi no como, porque cuando lo fumo me deja sin ganas de comer.

Yo veo que esto de fumar marihuana no es tan grave. En cambio, las “chelas” ‘provoca’ pleitos, disgustos y peleas. Yo lo he visto en mis tíos, ellos toman ‘diarios’; lo poco que ganan va en “chelas” y se emborrachan de a madres, hasta las “chanclas” como se dice.

Una vez se pelearon y cuando mi mamá quiso separarlos porque se estaban peleando, empujaron a mi mamá, yo vi cómo cayó; yo también me metí a defenderla, pero uno de mis tíos me agarró, y como yo era un niño apenas y ellos pues tenían más fuerzas.

Por poco y me mata mi tío, me ahorcaba y me golpeaba, sólo porque mi tía también lo golpeó duro me soltó, si no yo no la libraba.

Por eso digo que con las drogas es más relax, aun consumiéndola estamos conscientes y no se nos olvida nada; aunque dicen que hay drogas más fuertes que hacen que uno se aloque, pero bueno, yo hasta ahora sólo conozco la marihuana.

La chava dice que si queremos la cocaína su hermano lo puede conseguir, pero yo por el momento no lo he probado, quizá más adelante, no sé.

14 ja’ab

Tene te kin xok te yok’ káp’el grado te secundariao, tene mix in wojel bix u beta’al yéetel drogaso, bale in wet xokobó ku yákob ten bixi. Letiobe chen u yálobe wa bin ma’an kanike’ ma’ bin xibechí, chen bey kó’olel wa bey xan kaxe.

Jelo tene ka tin woksinbali’ chen yólal mau yalikob ten ba’ yéetel xan yólal in biskin bal yéetelob. Juntul e ch’upal in wet xoko leti tasik u kone’, jelo tik lak lo’on kik much’ kinsik u tojol yéetel u tojol ik ocho’on ku ts’abal to’on tumen in nátsiló.

U yálale chen bin jop u ch’aik’ ta’al e drogao jach bin uts u yub kubal mak jach uts tak a ch’aoltik e xoko, ts’okole mix tak tan wubik wa wiíj mak, chen ku ts’aik yab kach muk’.

Káchile mixtan in kaxtik mix in wilik u yutsil, bale in wálike tumen tan ik ts’uts’ike ik winkililé ku suktal ti. Main nátik bax yantí tumen beyo chen k’ax, bale tak in mak’olil ku tselik, ku ts’aik ten yab u muk’il in meyáj yéetel xmá jets’il ts’okole yéetel kimak óolal, ts’okole in wójel te tu najil xok kin manikono, latene kaj chu’’un u yuts ta’al in wilik in bin te tu najil e xoko’.

Jach uts yanil tu lakal tumen beyo kik ts’uts’ik e k’axo, bale juntu’ul ik et xoko’on de ch’upalo tu yilo’on jelo ka tun tu takaj ik polo’on te tun tu nojoch aj kansajil e xoko. Jelo e tun e aj kansajo’ ka tu t’ano’on tik lak e kik ts’uts’ó, bale mix juntu’ul t’anaji, jelo ka tun chu’un u yilal wa yan ba’ ichil ik nukulo’on chen jop u wokol te tu najil e xoko’.

In nátsile tu yojeltaj tumen beyo e nojoch aj kansajó tu yálaj tik nátsilo’ono, bale chen wa bukaj e tatatsilob tu ch’aol tajobo tumen u paalalobe mix tan u yalikob wa jaj.

Jen bix tene, tin chich ki wálik ná’atsil, tumen beyo in tataobe te tu p’atenob tu yiknal in chich, tin champaliló. Jelo in chiche maun ch’aoltik, tumen tene kin wantik yéetel tu lakal wa bax ts’okole in calificacion laj na’akan tak latene leti maun ch’aoltik wa bax, leté kin walik ku yubiko’.

Jelo e ch’upalo’ mix xan tu ka’ tasaj xan u kóní, bale u yálike’ chen bin jok’ kon te tu najil ik xoko, e nojoch aj kaansajó mix ba’ ju betke’, jelo juntu’ul u lak’ tsil tasik ti’, chen jok’ kone kik manik ti.

Bale p’at jach top, yólal e k’ojanila’, mix tan ik ka’ bino’on tu najil e xokó chen te kik xoko’on te celularó.

Jelo tene yósal in jok’ol in wil in wet xokobó chen kin wálik tin nátsile tan in jok’ol baxal traga monedas, yéetel kin jok’ol xan in kaxt pa’ak in bete yólal in najaltik junp’it tak’in, latene mix jach top u chábal in jok’ol in kaxtí, tumen beyo jelan in wuykinbal wamain ts’uts’ik.

In nátsile chu’un u k’ey ken tumen beyó main jach janal, leti xan e ba’ kin ts’uts’ikó leti betik u p’atal ma’ wijení.

Tene in wilike e bey u ts’uts’al e marihuanaó mix lete jach yají. Jen bix e suts’ó ku betik u yantal poch’il, p’ujulil, yéetel bá’atelil. Tene kin wilik tin tiosob ku kaltalob sansamalo’, e jun p’it ku najaltkobo chen te ku xupkob te suts’ó jach ku ma’an kaltalob.

Jun tenake ka jop u bátelobe’ bin in nátsil jats kobó jelo u p’ekob uchik u machlobe ka tu tin ch’intob in nátsiló, jelo tene tin wilaj bix uchik u lubul, tene oken xan in wante’, bale juntu’ul in tio’obó tu chuken mina’an in muk’ tumen tene paalen letiobe yab u muk’ob.

Jach óolak u kinsen in tioó, tu yats’ kalten, ts’oke tan u loxken, chen tumen xan p’uch tumen juntu’ul in tiaó ka tu chaen, wamae mak tene ts’ok u kinsikene.

Latene in wálike yéetel e drogaobó jejets’ kil, tumen kex tan u ts’uts’ike’ k’ajan ti mk mix tan u túbul. Bale u yálale yan bin xane jach yab u muk’ ku betik ku chokota’al u pol mak, bale tene tak bejlae chen lete marihuana in k’ajoló.

E ch’upakl ik et xokó u yálike wa bin ik k’at e cocaina je bin u tasa’al tumen u lak’e, bale tene main wojel bixií, wale tak chan tanile jin wilik bixe bale main wojelí.

Más testimonios