Menú

Felipe

Nojoch mak Felipe

29 años

Yo fui el chavo más travieso en la escuela secundaria. Me burlaba de mis compañeras, pues me divertía mucho hacerlo. Hasta me pusieron varios reportes por esa razón.

Y al terminar la secundaria no me entregaron mi certificado porque reprobé todas las materias por no haber puesto atención en las clases; fue en vano el haber estado en la escuela.

Y la verdad, me arrepiento de todo el mal que hice a mis compañeras, porque ahora que tengo mis hijos no me gustaría que a ellos les hicieran lo mismo. Sí me preocupa lo del karma porque dicen que todo se devuelve.

Y como no tenía certificado, mis papás no pudieron obligarme a seguir estudiando. Entonces yo me salí para ir a trabajar en Tulum.

Ahí me la pasaba tomando con mis amigos; lo que ganábamos todo se gastaba en chelas. Estuve dos años en Tulum sin viajar, sólo llamaba por celular a mi mamá de vez en cuando.

Yo empecé a cambiar cuando conocí a una chava allá mismo en Tulum y luego me junté con ella. Al poco tiempo ella se embarazó. Regresé con ella a casa de mi mamá, para presentarle a su nuera.

Yo había decidido vivir con ella en Tulum, pero mamá me convenció de quedarme en su casa para que ella pudiera cuidar de su nieto.

Entonces nos quedamos en casa de mamá. Yo busqué trabajo en Tizimin para estar cerca de mi familia.

Trabajo en la gasolinera de despachador, se gana bien porque hay personas que te dejan propina y cuando calibramos las llantas eso también cuenta como parte de la propina.

Tuvimos en total dos hijos. Los dos son varones: el más chico tiene 3 años y el mayor 5.

Me junté a los 24 años y mi esposa Juanita tenía 25 años y hasta ahorita llevo cinco años con mi familia.

Vivo feliz y van cinco años que dejé de tomar: gracias a que conocí a mi esposa me alejé a tiempo del vicio.

Mi esposa toma pastillas anticonceptivas para cuidarse y evitar un nuevo embarazo. Aún no compro terreno para construir mi propia casa y seguimos viviendo en casa de mi mamá.

Mi esposa es originaria de un pueblo y estaba trabajando en Tulum cuando la rapté. También fuimos a hacer las paces con sus papás. O sea, fui a dar la cara por haberme robado a su hija.

Lo bueno es que mis suegros son muy comprensivos y hasta me felicitaron por haber tenido el valor de ir a hablar con ellos; dijeron que no todas las personas son valientes de ir a enfrentarse a los papás de la novia.

Ella es la mejor esposa y mamá. Agradezco ser tan feliz con mi hermosa familia y espero que siempre sea así y que dure para siempre la felicidad en mi hermosa familia.

A veces me arrepiento de haberme portado mal, ya que pude haber hecho mucho, como ahorrar y comprar mi terreno para construir mi casa, pero nada de eso pasó. Y lo bueno es que me di cuenta de que el alcohol no me lleva a nada bueno.

Pero, bueno, nunca es tarde para recapacitar y cambiar. Porque cuando uno quiere todo se puede y es posible.

29 ja’ab

Tene juntul xípal jach ma’ uyaj t’anen te tu najil e xok te secundariao. Jach yab in walik ba’ tin wet xokobo’. Jach uts tin wich in bet lo’ob tiob. Yab tak u reportes u ts’abal ti ten tumen beyo ku tak kob in pol.

Jelo uchik xan in ts’oksik in xoke mix tu ts’aob ten u junil uchik in ts’oksik in xokó, chen tumen ma tin ts’aj in wol te xoko’ tene chen kune uchik in bin tu najil xok.

U jajile kin yáoltik ma tin ts’aj in wol te xoko’ chen kunelak in bin tu najil e xoko’.

Kin yaoltik xan e k’as tin betaj tin wet xokobo de chupalalobo’ tuemn xan beyo bejlae yan in paalal ,mix uts tin t’an ka bey e bey xan tiobo’ je xan in yaoltke’.

Tumen bey u ya’lalo’ je u ka sut ti mak tu lakal e k’as u betiko’, lete tun ku yálal u karmailo’. Jelo mix tu betob in tata u bin laili te xoko tumen minan in ju’un in k’ub tux tin ts’oksaj e secundariao.

Jelo ka tun binen te tulum kaxan meyajo’ bale telo chen te kin kaltal yéetel in wet xíipalalobo e jun p’it kik najaltiko chen bey ik xupik yéetel e cervezao.

Jach tun oxp’el ja’ab te jelen te tulumó mix tn in tukul tik sut tin kajal chen tun wa bix kin t’anik in na´tsil ti celular.

Chen bax tun bet in utstal amin ka’ kaltale lete uchik in k’ajoltik in watnó bey uchik in p’atik in kaltaló, te xan tin k’ajoltaj te tulumó. Jelo kaj much’ kajal ajen yéetel jach tun ma’ xanlaje kaj yo’omel chaji’, jelo ka tun sunajen yéetel te tu najil in nátsilo’, yosal beyo ku k’ajoltik u yilibó.

Tene ts’okan in walik te kin kajtal te tulum yéetelo, bale in na´tsilo tu yalaj ka jelekon kajatal tu najil yolal bin u kanatik u yabilo’.

Jelo te tun jelon yiknale teen ka tun binen in kaxt meyaj te tizimino’ yolal beyo nats’en xan tiob.

Te tun tin kaxtaj meyaj ti junp’el gasolinerae ten konik e gaso jelo jach uts u najaltal tak’ini tumen beyo ku p’atal propina ts’okole yan k’ine kine chen xan in ts’aik ik’ te llanatop ku bóta’al jelo laili xan propinail u p’atale.

Yanlaj jó tul ik paalal tu k´átulil laj xiibob juntule yanti oxp’el ja’ab u lak’ juntuló yantí jóp’el ja’ab.

Yan tun jó p’el ja’ab xan in much’ kinsinbal yéetel in watnó letie yan ti 24 ja’ab tene 25 ja’ab yantenak.

Jach ma’an kimak in wol yéetelob tumen tak ak tin k’ajoltaje mix tech in ka kaltal jun wats’iak in pa’tik.

In watn eku yuk’ik e ts’ak de uk’bil yolal mau jan yo’omel tal katen, tumen mix ik ma’an ik solarí, laili te kajak balo’on tu najil ij nátsilo’.

In watno nats’ u naji, te kaj tulum,jelo te tin k’aj oltaj te tulumó, te tin puts’aji, binen tak t’an yéetel u tataobo tumen beyo yólal u k’am kenob wame p’atlen k’asil tiob in xka’ nátsiló.

U yutsile letiob mix k’asi makobi tu ch’aoltob tumen in yabit maje ka tin puts’aj. Jelo ten bine in ts’a in wich yólal ba’ in betmaj. Jelo letiobe uts tu t’anob uchik xan in bin t’an yéetelob u yalikobe mix bin tu lakal mak jeu betik beyo.

In watno juntul ko’olel jach xan utsi ch’up u yabit majen tak in paalal. Jach yab in ts’aik u bólil uchik in k’ajoltik. Jach yab xan in k’atik ka xanchaj jak in kajtal jhach kimakil in wol yéetelob in ch’ibalobo’.

Yab in yaoltik ma tin betaj balo’ob uts tumen beyo bejlae tan in wilik u topil, wa kain bet ba uts te bukaj  k’’ino bejla yab kach balo’b yantena tak in solar yeetl in anjile bejale yan bale mix ba bey uts tin betajo.

Chen in wale jeu beyatel yan in betik, tu lakal ba  jeu beytale.

Más testimonios