Menú

Sábado 27 de febrero 2021

Esta mañana mi niña amaneció con una fiebre muy alta y como ya no hay médico en el Centro de Salud de Xocén, tuvimos que acudir a una consulta con el médico particular que viene a dar consulta en la farmacia de aquí del pueblo. (Sólo hay doctor en la mañana. Pero diarios dicen que está llena la lista del día. Antes había doctor por las tardes, pero ya tiene tres semanas que ya no hay). Ahí le recetaron metamizol pediátrico para la fiebre y como tenía infección en la garganta también le recetaron naproxeno en jarabe, que tomará cada seis horas. Gracias a Dios, ya por la noche no le volvió la fiebre. La bañé con agua tibia y de paso aproveché echarle unas trece hojas de chaya para curarle el mal de sudor que tiene. Eso le pasa desde que estaba más bebecita y casi nadie sabe cómo curarlo. Pasa que cuando está haciendo frío, ella, en vez de sentirlo, suda como si tuviera mucho calor y mi mamá me dice que eso no está bien. Ella me pasó esta receta, que porque así nos curaba, pues le suele pasar a casi todos los bebés, pero casi nadie sabe cómo curarlo. A dos meses de la rehabilitación del parque ya nomás faltan unos pocos detalles para que termine. Yo digo que en un mes más estará listo nuestro nuevo parque. Porque así como mi hija extraña salir a los juegos, muchos niños también están con ansias de que terminen pronto los trabajos de rehabilitación. Hoy le avisaron a mi suegra que su papá cada día está más enfermo. El abuelo tiene 78 años de edad.
Te’ jatskab k’iina’ kaj aj in chan paalile táan u chokwil, jach ya’ab u na’akanil, je’elo’ mina’an ts’ak yaj te’ way kaj Xocene’, je’elo’ ka’ tun bino’on tu’ yikan e ts’ak yaj ku yu’ulul te’ tux ku ko’onol e ts’ak te’ way Xocene’. (E ts’ak yaj yan ku tuch tik e nojoch jalaché, chen de jatskab k’iin ku meyaj te’ tu kuchilil e way kajé ba’ale chen xi’ik máake ku ya’aliko’obe’ chuup, mix táan u beytaal u ts’akik máak laj yan máak ku máan ilbil ts’akbili’, ka’achilé yan ts’ak yaj de oknaj k’iin ba’ale’ yan óoxp’éel p’isi k’iin mina’an chajak). Je’elo’ te’elo’ ts’ab ts’ak ti’ de metamizol pedriatrico u tia’al mejen paalal u ti’al e chokwiló, ts’o’okole yaj tak u kal je’elo’ ka tun ts’ab xan ti’ junp’éel jarabe ku k’abatik naproxeno, yan tun u yuk’ik tak ichil cada wak u yorail. Je’elo’ jach uts tu betaj in tata Yuum tumen beyo’ ma’ ka chokwinaj te’ ak’abó. Je’elo’ tin wisintaj yéetel k’ink’inal ja’ je’elo’ tin pulaj xan óox lajun u p’éelel u le’ chay ichil, yo’osal beyo’ ju’ ts’akal xan ti’ e ak’ab k’ilkab yantio’, mix jach ya’ab máak kanmil u tsaki, desde tu chan chichnil kaj tsaytí. E bey túuná letie’ chen jo’op u betik ke’elilé letie’ k’ilkabankil ku betik bey wa jach ma’an k’ilkab u yu’ubike, je’elo’ u ya’alik tun in na’tsile e beyo’ mix bin utsi je’elo’ ka tu ya’alaj tun ten bix u ts’akak, leti’ bine’ bey bin u tsakmilo’ono’, ya’ab ti’ mejen chanpal bey xan u yuchul ti’obo’ ba’ale’ mix jach ojeltan bix u ts’akalí. Jach tun ka’ap’éel wínal jo’op u mak’anta’al u meyajil u tia’al u yutstal e parqueó, mix jach ya’ab u bini jach chen jujun p’it u binlajal u ts’o’okol, tene’ jach in wa’aliké jach junp’éel wínale je’ u tal u ts’o’okol’e. Tumen je’en bix in chan paalil u k’at jok’ol baxalé, bey xan ya’ab mejen paalalo’ob enu ch’aob ka ts’o’okok e parqueo yo’osal u jok’ lob baxalí. Bejla’ake’ a’alab ti’ in x-ka na’tsile sáansamal táan u jach k’ojan ta’al u tatatsil. E tun e chan noolá yan ti’ 78 ja’ab ti’.

Más días